U labirintu bh. administracije i šumi zakonskih propisa bh. ekonomija je opterećena i s više od 3.400 parafiskalnih nameta.

Zavlače ruku

Od lokalnih zajednica, gradova, kantona, entiteta, distrikta do države, svaki od nivoa vlasti pronašao je način da zavuče ruku u džep privrednika i građana, iako često svrha ovakvog harača nikome nije jasna.

- Mnogo ih je apsurdnih, ali jedan od najapsurdnijih je naknada za atomsko sklonište. Prvo, u kakvom su stanju danas takva skloništa, služe li kao skladišta nekih firmi ili su neupotrebljiva? A drugo – zna li iko gdje se ona uopšte nalaze? Kad “zvizne” atomska bomba, gdje ja treba da bježim i ima li smisla i vremena bježati ako se to desi? Ili, naprimjer, naknada za istaknutu firmu. Prvo ti država zakonom propiše da moraš istaći firmu, a onda ti uzme novac kada je istakneš - kazala je doktorica ekonomskih nauka Svetlana Cenić.

Od jedne do više stotina maraka za pojedine naknade slijevaju se u budžete koji se kod nas, objašnjava Cenić, planiraju na način da što više obećamo i odredimo koliko želimo da potrošimo, a naknadno rebalansima “popravljamo plan”, tako da parafiskalni nameti i služe za štimanje budžeta.

Prije pet godina se procjenjivalo da BiH ima 20 puta više parafiskalnih nameta od Hrvatske, naši zapadni susjedi najavljuju značajno smanjenje ili ukidanje nekih od ukupno 448 dažbina.

Zahtjevi poslodavaca

Uprkos zahtjevima poslodavaca, i ekonomista Cenić nije sigurna da li nova vlast shvata nužnost rasterećenja domaće ekonomije, jer nakon konstituiranja sada će biti zauzeta smjenama i imenovanjima.

- Zamislite jednog stranog investitora koji plati obaveze državi, a onda ga sačeka deset drugih koje je propisala opština. Nije samo u pitanju koliko to košta, već što vam je potrebno vrijeme da popunite formulare, da službenik to proknjiži. Plaćate, naprimjer, ovjeru kopije, pečat, iako plaćanjem poreza već finansirate administraciju koja to radi - istakla je Cenić.

Stimulirati ulaganja

- U bivšoj Jugoslaviji bila je ostavljena mogućnost opštinama da svojim odlukama smanje porez ili sličnim mjerama stimulišu ulaganja i spriječe odlazak stanovništva. To su bile uglavnom pogranične opštine, propisano saveznim zakonom, ili pojedine opštine kao Ljig u Srbiji ili Laktaši u BiH. Ali to je bilo vrijeme kad ništa nije valjalo, a ovo sa 3.400 nameta je valjda dobro - kazala je Cenić.