Mladi inženjer koji je radio za Ilona Maska (Elon Musk) u društvenoj mreži X i u njegovim svemirskim kompanijama navodno ima direktan pristup sistemima Ministarstva finansija koji upravljaju gotovo svim isplatama koje vrši američka vlada, navodi se u novom izvještaju koji prenosi "The Independent".
Maskov čovjek
Marko Elez (25), iz Odjela za efikasnost vlade – savjetodavnog tijela kojim rukovodi Mask i koje je zaduženo za ukidanje programa i smanjenje savezne potrošnje – može i čitati i pisati kod u dva platna sistema koji godišnje procesuiraju bilione dolara, rekli su za "Wired" dva izvora.
Smatra se da sistem uključuje Payment Automation Manager i Secure Payment System pri Birou za fiskalne usluge (BFS), nepartijskoj jedinici Ministarstva finansija koja upravlja saveznim transakcijama, uključujući beneficije za socijalno osiguranje i povrat poreza.
Kako piše "Independent", ovaj sistem, kojim upravljaju nepolitički kadrovi, odgovoran je i za isplate poreskih kredita pojedincima i kompanijama, te, što je ključno, grantova i plaćanja vladinim ugovaračima – među kojima su i organizacije koje konkuriraju Maskovim kompanijama.
BFS je obradio gotovo 88 posto svih federalnih plaćanja tokom fiskalne 2023. godine, prema podacima sa zvanične web stranice.
DOGE (Odjel za efikasnost vlade) je ranije imao pristup ovim sistemima samo na nivou “read-only” (samo za čitanje), ali detalji su ostali nejasni.
Međutim, tri izvora tvrde da je Elez, koji je navodno posjetio kancelariju u Kansas sitiju gdje se nalaze ovi sistemi, dobio administratorske privilegije.
Kritičari su zabrinuti da DOGE-ova kontrola nad tim mehanizmima omogućava manipulaciju protokom novca prema određenim saveznim agencijama ili pojedincima.
- Sa ovim privilegijama mogli biste učiniti bilo šta - rekao je jedan izvor, ističući da Elezov nivo pristupa omogućava pregled cijelog sistema datoteka, promjenu korisničkih dozvola i brisanje ili modifikaciju važnih podataka.
Jedan savezni IT radnik rekao je za Wired da “ne vidi razlog” zašto bi zaposleni u DOGE-u trebao imati pristup ovim izuzetno osjetljivim sistemima.
- Da ste me pitali prošle sedmice, rekao bih vam da se ovako nešto nikada ne bi moglo dogoditi. Ali sada, ko, dovraga, zna - dodao je.
Prema Elezovim nalozima na društvenim mrežama – uključujući sada izbrisani LinkedIn i Twitter profil koji je pregledao "The Independent" – diplomirao je na Univerzitetu Rutgers u New Jerseyju 2021. godine i kasnije radio u SpaceX-u kao softverski inženjer. Maskova tehnološka uzdanica zatim se pridružila X-u, gdje je radio na pretrazi vještačke inteligencije.
Ne vjeruje se da ima prethodno iskustvo u vladi.
Četiri objave od Maska, Donalda Trumpa i DOGE-a bile su retvitovane na X profilu za koji se vjeruje da pripada Elezu, rodom iz Nju Džerzija i nekadašnjoj tinejdžerskoj fudbalskoj zvijezdi. Također se navodi da živi u Njujork.
Kasnije u utorak ujutro, Elez je izgleda otpratio Trampa, uklonio profilnu sliku, lokaciju, sve objave i informacije sa svog naloga.
Pristup upravljanju isplatama
Odjel u Ministarstvu finansija kojem je DOGE dobio pristup upravlja isplatama u iznosu od skoro 6 biliona dolara iz državnog budžeta.
U petak je novi ministar finansija Skot Besent odobrio pristup ovim sistemima, prema Washington Postu. Mask je navodno postavio mlade saradnike starosti između 19 i 24 godine na ključne pozicije u vladi.
Prema New York Timesu, zvaničnici DOGE-a su tražili pristup sistemu još od izbora 2024. godine, kažu izvori.
To se poklopilo s danom kada je dugogodišnji zvaničnik Ministarstva finansija i Trampov vršilac dužnosti sekretara za finansije, David Lebrik, stavljen na administrativno odsustvo – prije nego što je na kraju podnio ostavku – nakon sukoba s Maskoviim saveznicima.
Lebrik, najviše rangirani karijerni zvaničnik u agenciji, sukobio se s Maskovim predstavnikom oko pristupa osjetljivim sistemima plaćanja koje koristi vlada.
U ponedjeljak su advokatske grupe podnijele tužbu protiv Ministarstva finansija, tvrdeći da je “masovno i bez presedana” dijeljenje podataka nezakonito.
