Kraljevska švedska akademija nauka ove godine odlučila je da dodijeli Nobelovu nagradu za ekonomske nauke za 2022. godinu za "istraživanje banaka i finansijskih kriza".

Nagradu će dijeliti Amerikanci Ben Bernanke, Daglas Dajmon i Filip Dajbvig.

Kako se navodi u obrazloženju, rad za koji su Ben Bernanke, Daglas Dajmon i Filip Dajbvig dobili priznanje bio je ključan za kasnija istraživanja koja su unaprijedila naše razumijevanje banaka, bankarskih regulacija, bankarskih kriza i načina na koji treba upravljati finansijskim krizama.

Ben Bernanke, bivši predsjednik američkih Federalnih rezervi, "pokazao je u radu iz 1983. godine na bazi statističke analize i historijskih izvora da je upravljanje bankama dovelo do propadanja banaka što je bio mehanizam koji je relativno običnu recesiju pretvorio u depresiju tridesetih godina prošlog vijeka, najdramatičniju i najozbiljniju krizu na svijetu koja je viđena u modernoj historiji - rekao je Džon Hasler, član komiteta za Nobelovu nagradu za ekonomiju.

Ovaj američki trio se tako pridružuje zvijezdama kao što su Pol Krugma i Milton Fridman, koji su prethodni dobitnici ove prestižne nagrade.

Nagrada, formalno poznata pod nazivom Sveriges Riksbank nagrada za ekonomske nauke u znak sjećanja na Alfreda Nobela, posljednja je od ovogodišnji Nobelovih nagrada, a dobitnici dijele sumu od 10 miliona švedskih kruna.

Dobitnici Nobelove nagrade za ekonomiju za 2021. godinu bili su su Dejvid Kard, Džošua D. Angrist i Gvido.V. Imbens.

Nobelova nagrada se sastoji od zlatne medalje, diplome i čeka na devet miliona kruna (oko milion eura). Novčani iznos nagrade se dijeli ako ima više laureata u jednoj disciplini.

Zašto "Nobelova nagrada za ekonomiju" nije kao druge Nobelove nagrade?

Nobelova nagrada za ekonomiju često je na meti kritika zbog razlika.

Ime "Nobelova nagrada za ekonomiju", nagrada u ekonomiji u znak sjećanja na Alfreda Nobela, koja se dodjeljuje danas, nije striktno govoreći "Nobelova nagrada" na isti način kao i druga priznanja objavljena u prvoj sedmici oktobra od strane švedske fondacije.

Švedski hemičar i industrijalac, pronalazač dinamita, Alfred Nobel zavještao je 1895. godine većinu svog ogromnog bogatstva (31 milion švedskih kruna, ili 230 miliona eura) u fond namijenjen nagrađivanju onih koji su „"okom prošle godine pružili čovječanstvu najveće usluge" u oblastima medicine, fizike, hemije, književnosti i mira.

Ista ceremonija, ista zadužbina, ali drugačije ime

Ekonomija nije bila na originalnoj listi. Tek 1968. godine guverner Centralne banke Švedske predložio je za stogodišnjicu institucije, davanje ove nagrade, u dogovoru sa Nobelovom fondacijom i Kraljevskom švedskom akademijom nauka, koja je već bila odgovorna za dodjelu nagrada u fizike i hemije. Također se pojavljuje na zvaničnoj Nobelovoj veb stranici zajedno sa drugima. Ali njen tačan naslov je "Nagrada Centralne banke Švedske za ekonomiju u znak sjećanja na Alfreda Nobela".

Nobelovu nagradu za ekonomiju, koju od 1969. godine, uručuje švedski kralj na istoj ceremoniji na godišnjicu smrti Alfreda Nobela. Svi dobitnici dobijaju istu nagradu koja iznosi 9 miliona kruna (približno 870.000 eura).

Postojanje ove nagrade redovno se dovodilo u pitanje zbog nedostatka raznolikosti. Među 86 ljudi nagrađenih između 1969. i 2020. godine, postoji ogromna većina Amerikanaca (67), samo dvije žene i mnogi predstavnici neoliberalne ekonomije, što redovno izaziva kontroverze u vreme njene dodjele.