Izvještaji iz Brisela sugerišu da lideri EU više ne podržavaju put ka članstvu zemalja zapadnog Balkana.
Oklijevajući EU poziva na svoje granice one koji ne dijele njene norme i vrijednosti i njen kulturni i geografski prostor. Ovo bi bio preokret u obećanju koje je davno dato i na koje su se zemlje zapanog Balkana oslanjale.
To bi bila i strateška greška, navodi u autorskom tekstu za „Politico“ grupa autora, među kojima je i Ketrin Ešton, bivša visoka predstavnica EU za vanjske poslove.
Njihov tekst prenosimo u cijelosti:
- Krvavi balkanski ratovi devedesetih, pokrenuti raspadom Jugoslavije, bili su snažan podsjetnik na opasnosti nacionalizama. Muke desetina hiljada izbjeglica i prizori poput onih razrušenog Sarajeva – pomogle su jačanju političke volje u Evropi, raščišćavajući tim zemljama puteve ka članstvu u EU.
Sa završetkom Hladnog rata otvorila su se vrata za jedničku integraciju nacija centralne i istočne Evrope u zajednički evropski ekonomski i politički projekat. Tako je 2004. godine deset zemalja pristupilo EU. To je uključivalo Višegradsku četvorku – Poljska, Mađarska, Češka i Slovačka, tri baltičke zemlje Estonija, Latvija i Litvanija, kao i Slovenija. Tri godine kasnije pridružile su im se Bugarska i Rumunija, a 2013. godine i Hrvatska.
Ostalima na zapadnom Balkanu – Srbiji, Bosni i Hercegovini, Crnoj Gori, Albaniji, Sjevernoj Makedoniji – ponuđena je čvrsta evropska perspektiva u isto vrijeme kada i Hrvatskoj, još 2003. godine. To je ono je sada ugroženo, uprkos članstvu Albanije, Crne Gore i Sjeverne Makedonije u NATO-u u posljednjih nekoliko godina.
Kako je nastupio zamor od proširenja, stavovi u EU su se vremenom mijenjali. Troškovi finansijske krize 2009. godine i spašavanje Grčke istrošili su živce. Zemlje zapadnog Balkana također su bile posebno spore i neujednačene u reformama, a dugotrajna zabrinutost zbog korupcije i antidemokratski trendovi su učinili mnoge opreznima pri uvozu novih potencijalnih problema.
Stavovi protiv migranata i fiskali konzervatizam takođe su ojačali širom Evrope. A Brexit je potkopao pretpostavke o zajedničkoj sudbini Evrope. Ovo nisu pitanja koja treba zanemariti.
Ne može se poreći da je izazov integracije s godinama rastao, a odgovor zahtijeva obnavljanje strpljenja, samopozdanja, mašte i energije. Ali ulozi su veliki.
Alternativa je nazadovanje ka podijeljenoj Evropi, okruženoj silama koje nemaju u srcu ni njene interese ni vrijednosti. Ostavljanje zapadnog Balkana u stalnoj zoni sumraka na marginama Evrope bio bi strateški poraz i to neizbježan. EU ne bi trebalo da se okreće od ovog regiona. Umjesto toga, trebalo bi da potvrdi ponudu koja je data građanima zapadnog Balkana. Administracija američkog predsjednika Džoa Bajdena trebalo bi da bude snažan partner u postizanju tog cilja.
Sada je vrijeme da se pokaže obnovljeno povjerenje u jaku Evropu i da se promovišu demokratske vrijednosti koje i dalje inspirišu mnoge u regionu i širom svijeta - navodi se.
