Turbofolk je bio soundtrack jedinstva i raspada Jugoslavije, navodi njemačka novinarka Sonja Vogel u svojoj knjizi „Turbofolk i raspad Jugoslavije“.
Vogel je urednica u Fondaciji Bauhaus u Desauu. Kao novinarka je radila za njemački “Tageszeitung” i “Neues Deutschland”. Završila je rodne i istočnoevropske studije.
Vogel je tokom istraživanja na temu “turbofolk”, pokušala da nađe sponu najpopularnijeg muzičkog pravca u regionu, i raspada Jugoslavije.
- Pokušala sam preispitati gdje je ta veza jer sam pri mojim prvim susretima sa bivšom Jugoslavijom bila veoma iznenađena s kolikim nacionalnim nabojem se govorilo o toj muzici koja je bila svuda prisutna. Ono što sam ja pokušala bilo je, takoreći, predstaviti historiju te muzike i kako se o toj muzici govorilo od 70-ih godina i Jugoslavije, koja je u jednom momentu prosperirala. Potom, kroz historiju 80-ih i 90-ih godina – vrijeme nacionalizma i građanskih ratova kada se turbofolk zapravo razvio – i do danas nakon takozvanih demokratskih promjena u Srbiji kada imamo novi turbofolk, prikazati i historiju raspada Jugoslavije - kazala je Vogel.
Posebno su joj zanimljive tri zvijezde: Lepa Brena, Ceca i Jelena Karleuša.
- Vjerujem da se može reći da je Lepa Brena bila zapravo prvi veliki svejugoslovenski pop star. Ona je, što se popularnosti tiče, ostvarila sve rekorde.
Ona je punila stadione i tada je bila simbol jedne vrste prosperirajuće Jugoslavije gdje je pop kultura igrala vrlo važnu ulogu, gdje su otvarane nove televizijske stanice, koje su program emitirale u cijeloj Jugoslaviji, gdje su postajale muzičke emisije koje su se mogle gledati u cijeloj Jugoslaviji i shodno tome je Lepa Brena zaista pomalo majka Jugoslavije i ona utjelovljuje možda jednu priču o emancipaciji koja je u Jugoslaviji bila poželjna.
Ona sama je iz jednog bosanskog sela došla u veliki grad gdje je postala ekstremno uspješna i to je sasvim bila jedna priča koju je, kažimo to tako, jugoslovenska politika, Komunistička partija tada predviđala kao idelani put, da ljudi sa sela dolaze u grad, da se žene emancipuju iz te seoske skučenosti i patrijarhalnog okruženja i postanu uspješne.
- Ceca je bila superstar, ali ne više Jugoslavije, već Srbije u devdesetim godinama i ona tada preuzima pomalo tu ulogu koju je prethodno u Jugoslaviji imala Lepa Brena, koja je bila superstar za različite nacije, generacije i klase. Ceca preuzima tu ulogu samo za mnogo manje, srpsko društvo - objasnila je Vogel.
Karleušu vidi kao ženu budućnosti.
- Kada je riječ o muzici Jelene Karleuše vjerujem da mnogi to ne bi povezali sa turbofolkom ili prepoznali kao turbofolk iako tu postoje brojni orginalni turbofolk elementi, primjerice taj triler, koji zvuči orijentalno, ali tu postoji mnogo utjecaja zapadne pop muzike. Dakle to ide u pravcu R&B, elektro muzike. Ono što kod Jelene Karleuše veoma podsjeća na turbofolk jeste estetika. Ona zaista izgleda kao Barbie lutka. To znači da pitanje rodne uloge ponovo dolazi u prvi plan.
Ja bih međutim rekla da ono što takvu zvijezdu kao što je Jelena Karleuša razlikuje od Cece jeste da kod nje postoji ironija, jedna ironična referenca na historiju turbofolka i prvi put turbofolk ima, moglo bi se reći, jednu vrstu političkog stava jer zvijezde poput Jelene Karleuše se veoma zalažu za prava LGTB osoba - objasnila je Sonja.
