NOVO OTKRIĆE

Pitagorina teorema pronađena na glinenoj ploči 1.000 godina starijoj od Pitagore

Neki naučnici zaključuju da on nije otkrio jednačinu koju najviše povezujemo s njim

Babilonci su znali odnos između dužine dijagonale kvadrata i njegove stranice. Andrew Kelly/Rare Books and Manuscripts Library, Columbia University

E. Ag.

3.10.2023

Nema generacije koja nije tokom svog školovanja učila o Pitagorinoj teoremi. Formula grčkog filozofa Pitagore tako ostaje upamćena generacijama, ali naučnici su pronašli tragove da bi onda mogla i ranije biti otkrivena.

Ploča datira iz 1770. godine

Dok je Pitagora bio važna historijska ličnost u razvoju matematike, neki naučnici zaključuju da on nije otkrio jednačinu koju najviše povezujemo s njim (a2 + b2 = c2). Ustvari, postoji drevna babilonska ploča (po privlačnom nazivu IM 67118) koja koristi Pitagorinu teoremu za rješavanje dužine dijagonale unutar pravougla. Ploča, koja se vjerovatno koristila za podučavanje, datira iz 1770. godine prije nove ere – stoljećima prije nego što je Pitagora rođen oko 570. godine prije nove ere, piše N1.

Druga ploča iz perioda od 1800. do 1600. godine prije nove ere ima kvadrat s označenim trouglovima unutra. Prevođenje oznaka sa baze 60 – sistema brojanja koji su koristili stari Babilonci – pokazalo je da su ovi drevni matematičari bili svjesni Pitagorine teoreme (koja se ne zove tako, naravno) kao i drugih naprednih matematičkih koncepata.

- Zaključak je neizbježan. Babilonci su znali odnos između dužine dijagonale kvadrata i njegove stranice: d=kvadratni korijen od 2. Ovo je vjerovatno bio prvi broj za koji se znalo da je iracionalan. Međutim, to zauzvrat znači da su bili upoznati s Pitagorinom teoremom – ili, u najmanju ruku, s njenim posebnim slučajem za dijagonalu kvadrata (d2 = a2 + a2 = 2a2) – više od hiljadu godina prije velikog mudraca po kome je i dobio ime - piše matematičar Brus Ratner (Bruce) u radu na tu temu. 

Usmena predaja

Pa zašto je ovo pripisano Pitagori? Nije sačuvan nijedan originalni Pitagorin spis. Ono što znamo o njemu prenijeli su drugi, posebno pitagorejci – članovi škole koju je osnovao u današnjoj južnoj Italiji. Škola, nazvana Pitagorin polukrug, bila je tajna, ali znanje koje je tamo naučeno ili otkriveno prenosilo se dalje, a često se pripisivalo samom čovjeku.

- Jedan od razloga za rijetkost Pitagorinih originalnih izvora bio je taj što se pitagorejsko znanje prenosilo s generacije na generaciju usmenom predajom, jer je materijal za pisanje bio oskudan. Štaviše, iz poštovanja prema svom vođi, mnoga otkrića koja su doveli pitagorejci pripisana su samom Pitagori; to bi objasnilo termin Pitagorina teorema - nastavio je Ratner.

Iako Pitagora nije smislio teoriju, njegova škola ju je svakako popularizirala, i postala je povezana s njim barem u sljedećih nekoliko hiljada godina, prenosi IFLScience.

Vlasnik autorskih prava © avaz-roto press d.o.o.
ISSN 1840-3522.
Zabranjeno preuzimanje sadržaja bez dozvole izdavača.