U posljednjih nekoliko mjeseci veliki gradovi Srbije su prema svim nivoima mjerenja i praćenja zagađenja na vodećim pozicijama u odnosu na druge evropske i svjetske gradove. 

U gradovima je, najviše u jutarnjim satima, prisutna magla koja se zadržava i tokom cijelog dana. Maloj djeci kao i odraslima nije uvijek prijatno kada borave napolju. Zagađenje je zimi veće nego u ostalim dijelovima godine zbog niskog atmosferskog pritiska i odsustva vjetra koji čisti vazduh a zbog različitih vidova grijanja koji se koriste i povećanog broja automobila na ulicama.  

Zagađenost vazduha i dugotrajno udisanje štetnih čestica mogu da dovedu do oštećenja pluća i usporenja rasta. Sprovedene su brojne studije koje su pokazale uticaj mjesta u kome žive djeca kao i količine saobraćaja u gradovima i dužine izloženosti štetnim materijama u odnosu na pojavu problema vezanih za pluća i alergija kod djece i odraslih. 

Do prije nekoliko godina čestice u vazduhu nisu bile razdijeljene u kategorije. Međutim zagađivači su sada podijeljeni na različite veličine u odnosu na uticaj čestica na disajne puteve, zbog čega one nose oznake kao što su PM10, PM 2.5… Za najsitnije čestice (PM 2.5) studije su pokazale da dugotrajna izloženost može da dovede do hronične opstruktivne bolesti pluća i nekih oblika karcinoma kasnije tokom života. Azot monoksid ima štetni uticaj na pluća a hronična izloženost može da dovede do fibroze pluća.

Kvalitet vazduha se mjeri svakodnevno i može da se provjeri stanje u određenom gradu preko brojnih sajtova (www.waqi.info , www.aqicn.org , www.air-quality.com …) i na ovim sajtovima se mogu uočiti promjene kvaliteta vazduha u realnom vremenu za mnoge opštine u Srbiji.

Kvalitet vazduha se označava Indeksom kvaliteta vazduha (AQI – air quality index) i prema ovoj kategoriji zagađenost vazduha je podijeljena u nekoliko stepena zagađenja. 

Da li roditelji mogu da urade nešto povodom zagađenja vazduha?

Roditelji bi trebalo da se svakodnevno putem dostupnih sajtova provjere nivo zagađenja u gradu u kojem žive ili na opštini. Vrijednosti zagađenja su najveće ujutru i navečer, mijenjaju se tokom dana i treba ih pratiti. Ove vrijednosti mogu da pomognu roditeljima kada je najbolje da djecu izvedu napolje. Po vrijednostima za opštinu u kojoj porodice žive a shodno svojim mogućnostima, roditelji treba da procijene kada je zagađenje najmanje tokom dana i tada izvode djecu napolje.

Park i šuma su najbolje opcije za boravak napolju

Za šetnju i boravak napolju sa bebama i malom djecom uvijek je najbolje odabrati park ili šumu u kojima je vazduh čistiji a ukoliko nema mogućnosti za boravak na zelenim površinama treba birati igrališta koja su udaljena od prometnih saobraćajnica. Najbolje je izbjegavati boravak napolju za bebe i malu djecu u vrijeme kada je najveća količina vozila na ulicama. 

Svakodnevno izvođenje uz provjeru stepena zagađenosti vazduha

Ukoliko je vazduh veoma zagađen preporučuje se skraćivanje boravka djeteta napolju a najbolje je vrijednosti zagađenja pratiti tokom dana i dijete izvesti kada je zagađenje najmanje. Ukoliko je neophodno sa djetetom da se izađe napolje i kada je zagađenje veliko najbolje je prekriti kolica bebi pelenom ili zaštitom za kišu. Za stariju djecu može da pomogne šal ili maska za lice.

Boravak djece napolju je neophodan svakodnevno, zbog čega je preporuka da se odaberu parkovi i šume, posebno ukoliko je nekoliko dana za redom vazduh u vašem gradu ili opštini zagađen više nego očekivano. Dobra opcija je i šetnja i boravak u prirodi ili nekoj planini blizu grada vikendom kada je porodica na okupu kako bi se organizam regenerisao i umanjio štetni uticaj zagađenja. Šetnja pored rijeke može da bude dobra opcija jer je vazduh manje zagađen pored vode. 

Kako u stanu ili kući održati čist vazduh?

Potrebno je redovno provjetravati prostorije u kojima borave djeca nekoliko puta tokom dana kako bi vazduh u kući ostao čist. Kada je zagađenje u gradu veliko ne preporučuje se držanje otvorenih prozora u stanu.

Neki roditelji se odlučuju da kupe uređaje za prečišćavanje vazduha i oni mogu da budu dobra varijanta za porodice u kojima djeca već imaju problem sa plućima kao i prevencija pojave disajnih problema. 

Zabranjeno pušenje u prostorijama u kojima borave djeca

Važno je da se u prostorijama u kojima borave djeca ne puši kako bi se makar na ovaj način smanjilo zagađenje vazduha i izloženost štetnim materijama. Za čišćenje kuće najbolje je koristiti ekološka sredstva a preporučuje se kuhanje na struju i grijanje koje nije na drva i ugalj zbog zagađenja. Dobra opcija su biljke u stanu koje pomažu da kvalitet vazduha bude bolji.

U kući je potrebno redovno brisati prašinu i usisavati, a iz stana treba izbaciti sve nepotrebne plišane igračke, deke, tepihe, zavjese i prekrivače koji mogu da zadržavaju prašinu. 

Dojenje i raznovrsna ishrana čuvaju organizam od zagađenja

Studije su pokazale da je najbolja zaštita za bebe od dejstva štetnih čestica iz vazduha dojenje. Majčino mlijeko smanjuje dejstvo najsitnijih PM 2.5 čestica iz vazduha i ugljen dioksida kod beba najmanje tokom prva 4 mjeseca. Kada dijete počne sa nemliječnom ishranom potrebno je da ishrana bude raznovrsna i bogata vitaminima i mineralima.

Kao zaključak ovog teksta nameće se boravak u zelenilu, parkovima, šumama, na planini daleko od saobraćajnica i velikih izvora zagađenja svakodnevno kada su roditelji u mogućnosti. Šume i priroda pomažu imunom sistemu da bude jači, da se oporavi od štetnog dejstva vanjskih faktora i predstavljaju mjesta u kojima je vazduh manje zagađen. Nadjite svoje omiljeno mjesto i osjetite sve blagodeti boravka u prirodi.