Prije nekoliko stotina godina, u okolici Sarajeva izgrađena su mjesta koja su kontrolirala ulaze i izlaze iz grada, poznata kao carine. Ova mjesta bila su opremljena različitim prostorijama i magacinima, a ponekad i karantinima, kao što je bio slučaj na Kozijoj ćupriji.

Carine su bile povezane s tadašnjom gradskom upravom, odnosno šeherćehajom, i služile su kao važne tačke za regulisanje prometa i kontrole. Dolazak Austrougara nije doveo do ukidanja ovih carina. Naprotiv, one su bile zadržane i u Sarajevu, ali i u drugim gradovima i naseljima širom Bosne i Hercegovine. S vremenom su promijenile naziv, postajući maltarnice ili malte, a naziv je potekao iz njemačke riječi maut, koja označava carinu.

 Kontrola ulaza

Maltarnice su igrale ključnu ulogu u kontroli ulaza i izlaza iz Sarajeva, jer je bilo gotovo nemoguće ući u grad bez da su bile poznate namjera i trajanje posjeta. Austrougari su, na taj način, uspjeli kontrolirati priliv stanovništva, osobito u periodu kada je Sarajevo postajalo centar cijelog vilajeta i doživljavalo brzi razvoj. Te malte, iako funkcionalne, postale su i značajna društvena središta, mjesta okupljanja Sarajlija.

Jedna od najpoznatijih malti bila je ona na zapadnoj strani grada, u Dolac-Malti, koja je dala ime cijelom lokalitetu. Na tom prostoru, nekada poznatom po dolama (niskim dolinama), Austrougari su izgradili brojne objekte, među kojima se izdvaja željeznička stanica. Širina doline omogućila je izgradnju uskotračne pruge Šamac-Sarajevo, koja je 1882. godine obogatila Dolac-Maltu. Stanica je postala značajna tačka za razvoj grada, jer je odatle krenuo kolski tramvaj, preteča prvog električnog tramvaja, ne samo u Sarajevu, već i u cijeloj Evropi.

Ova moderna infrastruktura učinila je Dolac-Maltu jednim od najposjećenijih i najvažnijih mjesta u Sarajevu. U tom periodu, ministar finansija Austro-Ugarske Benjamin Kalaj zauzeo se za izgradnju šetališta na desnoj obali rijeke Miljacke, koje danas poznajemo kao Vilsonovo šetalište. Kroz ovaj projekt, šetalište je postalo jedno od najljepših mjesta u gradu, a ljepota Dolac-Malte i njenog ambijenta bila je još više naglašena gradnjom velikog parnog mlina 1902. godine, uz silose i parne valjke, koji su bili među najvećim u regiji.

 Izgradnja mlina

Izgradnja mlina bila je samo početak privrednog razvoja Sarajeva, a ubrzo nakon toga uslijedila je izgradnja Istočne pruge, koja je povezivala Sarajevo s Višegradom. Godine 1906., završena je i Crkva Presvetog Trojstva, koja je još jedan dokaz urbane dinamike tog perioda. U tom kontekstu, Dolac-Malta se sve više urbanizirala, a cijelo područje postalo je sinonim za privrednu i kulturnu vitalnost Sarajeva.

Nakon odlaska Austrougara, Dolac-Malta je nastavila rasti. SFRJ je donijela dalji urbani razvoj, a i ovaj prostor postaje centar obrazovanja s izgradnjom Veterinarskog fakulteta na mjestu bivše stočne pijace. Također, gradnjom novih zgrada, naselje je postalo prepoznatljivo po arhitekturi tog vremena, a ovaj dio grada je postao i administrativni centar. Tada su nastale nove institucije poput Općine Novo Sarajevo, te BH pošte i Uprave za indirektno oporezivanje, koje su i danas smještene na tom prostoru.

Za starije generacije, Dolac-Malta je bila poznata i kao ljetnikovac porodice Aganagić, dok su se mlađe Sarajlije sjećale kultne stanice Dolac-Malta, koja je postala simbol grada. U vremenu Kraljevine Jugoslavije, 1931. godine, Dolac-Malta je postala dio mahale Hrasno, gdje je izgrađena džamija, čime je dodatno obogaćen kulturni i vjerski život ovog prostora.

Šarm koji blijedi

Nažalost, veliki šarm Malte počeo je blijediti ukidanjem uskotračnih pruga, a posebnu tugu izazvalo je rušenje stare željezničke stanice, koja je za Sarajlije imala duboko emotivno značenje. Iako je taj period završio, Dolac-Malta je i danas jedan od najvažnijih i najurbanijih dijelova Sarajeva.

Ulice kao što su Malta, Ložionička, i mjesne zajednice Dolac i Malta, sačuvale su historiju ovog prostora. Danas, i dalje podsjećaju na vrijeme kada je Dolac-Malta bila mjesto koje je simboliziralo početak razvoja Sarajeva, prepunog života, industrije, obrazovanja i administrativnog značaja, smještenog između Čengić-Vile, Miljacke i Pofalića.