Dolaskom Austro-Ugara na ove prostore došlo je do urbanog i industrijskog razvoja. Za takve poduhvate bila je potrebna jaka saobraćajna infrastruktura.
- Opće je poznato da je u taj vakat željeznička pruga bila osnova razvoja. Tako je Sarajevo postalo jedan od glavnih željezničkih čvorova, na kojem su se isprepletale uskotračne pruge u tri toka, poznatije kao sjeverni, južni i istočni tok – govori Mufid Garibija, sarajevski arhitekta i dobar poznavalac historije grada.
Prva pruga
Prva pruga bila je sjeverni tok, koji se gradio od Bosanskog Šamca prema Sarajevu i počela se praviti odmah po dolasku Carevine. Zabilježeno je da se otvorila 1882. godine. Južni tok bio je od Metkovića do Sarajeva, a istočni Sarajevo - Višegrad. Na ovim prugama podigle su se i zgrade kao željezničke stanice. Sve su bile slične i pripadale su alpskom stilu koji se koristio u austrougarskom periodu. Jedna od takvih je i Željeznička stanica na Ilidži, koja se naslanjala na južni tok željezničke uskotračne pruge Metković - Sarajevo.
- Tako je 1. avgusta 1891. godine ovom prugom prošao i prvi voz za Sarajevo. Željeznička stanica napravljena je naredne godine, a projektant je bio Vladin uposlenik Franc Blažek, koji je, pored ove stanice, projektirao i niz drugih na ovim prostorima. Služio je Zemaljskoj vladi 14 godina i radio kao arhitekt. Specijalnost su mu bili upravo ovi polutipski objekti željezničkih zgrada s dominantnim alpskim stilom. Željeznička stanica na Ilidži građena je od cigle i drveta, a ukrašena specifičnim alpskim krovovima, čije posebnosti izlaze iz dijelova fasada i streha s oblikovanim drvetom. Ova stanica, kao i druge, imala je dvije zgrade, spojene u dvije etaže, prostorije za kupovinu karata, čekaonicu te kancelarijski prostor za otpravnike vozova i šefa stanice te spavaonicu kao stan - pojašnjava Garibija.
Pruga je svojevremeno, zajedno sa stanicom, bila jedna od osnovnih okosnica razvoja Ilidže. Kako i ne bi kad su Austro-Ugari organizirali i jedan vikend-voz sa Marindvora preko Stare željezničke stanice do ilidžanske stanice. Taj bi voz vikendom prevozio stanovništvo Sarajeva na Ilidžu. Stanica na Ilidži imala je i dodatni peron, koji je omogućavao lokomotivi da se okrene i na taj način vrati voz.
Glavni ulaz
Peroni su bili na sjevernoj strani stanice, a glavni ulaz bio je s juga. Ta kultna stanica dočekala je u svoj vakat i nadvojvodu Franju Ferdinanda i njegovu suprugu Sofiju, koji su 25. juna 1914. uoči atentata dočekani na Ilidži te ispraćeni prema Sarajevu, odnosno Staroj željezničkoj stanici, koja se nekad nalazila na prostorima današnjeg Marindvora.
Mnoge su priče ispričane i brojni događaji su se dešavali oko ove željezničke stanice, gdje je pruga, nažalost, nestala uoči Dana državnosti BiH 1966. godine pa je ova stanica ostala neupotrebljiva za željeznički saobraćaj, ali ipak useljiva za stanare pa je postala stambena zgrada.
Potrebna je samo volja
- Godinama se o stanici na Ilidži nije vodilo računa, iako je pod kulturnom zaštitom BiH. Velika bi bila šteta za Ilidžu, a i za samo Sarajevo, da se ova stanica, koja je potpuno devastirana, izbriše s tog prostora. Time bi bio zaboravljen i trag njene prošlosti i stotina hiljada posjetilaca, putnika, koji su godinama koristili Ćiru. Za njenu rekonstrukciju ne treba toliki novac, a mnoštvo je sadržaja čime bi se potencijal Ilidže, a i Sarajeva, mogao pokazati, samo je potrebna volja - navodi Garibija.
