Alergijske reakcije su sve češće u čitavom svijetu. Razlozi su brojni. Zagađenje čovjekove okoline je sigurno jedan od razloga učestale pojave alergijskih reakcija već u ranom dojenačkom periodu, ali nije i jedini. Nasljedni, genetski faktori, u nastanku alergije igraju najvažniju ulogu.
Šta je alergija
Alergija je reakcija odbrambenog sistema organizma na neškodljive supstance, dakle, na supstance koje kod osoba koje nisu sklone alergiji ne izazivaju nikakve promjene, a koje su prisutne u našoj okolini i koje se nazivaju alergenima.
Alergijska reakcija je sasvim nepoželjna za sam organizam alergične osobe, nastala kao posljedica pogrešnog reagiranja obrambenog sistema. Najveći broj lergena su bjelančevine. U dojenačkom priodu najčešće su to nutritivni alergeni, odnosno alergeni koji dospijevaju u organizam putem probavnih organa.
To su, prije svega, neadaptirano mlijeko, odnosno mlijeko životinja, zatim jaja, naročito bjelance. To su alergeni animalnog porijekla, ali probleme mogu izazvati i alergeni prisutni u povrću (vegetabilni alergeni) i u citrusnim plodovima, naročito limunu i narandži.
Alergeni u organizam dojenčeta mogu dospjeti i putem disajnih organa. To su inhalatorni alergeni u koje se ubrajaju pelud trava, korova i drveća, kućna prašina i različite supstance koje su nakon isparenja dospjele u zrak - različita sredstva za održavanje higijene, podova i drugih površina.
Alergeni mogu dospjeti u organizm dojenčeta i putem kože. To mogu biti sredstva za kupanje i njegu bebine kože, deterdžent koji zaostaje nakon pranja u rublju, omekšivači rublja, ali i boje kojima su obojeni odjeća i prekrivači bebe.
Koža i sluznice bogate su ćelijama koje učestvuju u imunološkom odgovoru. Zato se prvi simptomi alergije manifestiraju upravo na koži i sluznicama.
Najčešće reakcije
Alergijske reakcije u dojenačkom periodu možemo grubo podijeliti u one koje se manifestiraju na koži i manifestacije alergije na sluznicama.
Promjene na koži manifestiraju se otokom, crvenilom, svrbežom i vlaženjem kože. Najčešće se, ukoliko su razlozi alergijske reakcije nutritivni alergeni, prve promjene javljaju u okolini usana i na samim usnama, zatim na koži lica, a onda se prošire na čitavu kožu.
Na otečenoj i zacrvenjenoj koži zatim se javljaju bistri mjehurići tankog pokrova koji brzo pucaju. To su znaci atopijskog dermatitisa. Alergeni iz hrane, pored promjena na koži, često su udruženi sa grčevima u trbuhu, proljevom i povraćanjem.
Često simptomi probavnih organa traju duže vremena, i sve dok se kod većine dojenčadi ne pojave i promjene na koži, ni roditelj, ni ljekar ne pomišljaju da su razlozi pojave grčeva, proljeva i povraćanja alergeni koji su u organizam dojenčeta dospjeli hranom.
Alergeni iz hrane
Nutritivni alergeni, dakle alergeni koji se unose putem hrane, i jesu najčešći uzroci nastanka alergijskih manifestacija dojenčeta starijeg od tri mjeseca.
Najčešća oboljenja alergijske prirode dojenačkog perioda čiji je uzrok alergija na hranu su atopijski dermatitis, kontaktni alergijski dermatitis i koprivnjača.
Ponekada je i iskusnom dermatologu na osnovu samog izgleda promjena, dakle samo na osnovu kliničke slike, teško razlikovati ova oboljenja jer su dosta slična, sa izuzetkom koprivnjače koja ima karakterističan i lako prepoznatljiv izgled.
Ako su uzroci alergijske reakcije inhalatorni alergeni, dakle oni koji su u organizam dojenčeta dospjeli putem disajnih organa, simptomi alergijske reakcije prisutni na koži često su udruženi sa znacima alergije disajnih organa.
Promjene na koži slične su promjenama u toku alergije na nutritivne alergene, ali su često udružene sa curenjem nosa i znacima bronhitisa.
Za smirenje alergijskih promjena kože i sluznica u opštoj terapiji primjenjuju se antihistaminici. Važno je zapamtiti da se alergijske promjene neće smiriti sve dok alergen ili alergeni dospijevaju u organizam.
Važno je da roditelji prate ponašanje djeteta kako bi lakše otkrili sumnjivi alergen, na koji se onda mogu uraditi kožni testovi i testovi krvi i sa sigurnošću utvrdiiti izazivač alergijske reakcije.
Ukoliko se dokaže da je alergen dospio u organizam putem hrane, dokazanu namirnicu treba izbjegavati u prehrani. Izbjegavanje alergena koji putem disajnih organa dospijevaju u organizam praktično je nemoguće.
Međutim, treba bar nastojati da se smanji udisanje alergena stavljanjem na lice vodom navlaženih maski u svim situacijama kad je alergen prisutan u zraku.
